درس نهم عربی چهارم دبیرستان با ترجمه وتمرین

الدرس التاسع: درس نهم

اَللّهَ اللّهَ فـی الأیتام  (من نهج‏البلاغة):خدای را، خدای را، از حال یتیمان غفلت نکنید

وَصیّةُ الإمامِ علىٍّ (ع) لِلْحسن و الحسین علیهماالسلام لمّا ضربه ابْنُ ملجمٍ لَعَنَه اللّه: 

سفارش امام علی(ع) به حسنوحسین(ع) هنگامی که ابن ملجم که لعنت خدا بر او باد به او ضربت زد:

اُوصیکُما بِتَقوی اللّهِ و ألاّ تبغیا الدنیا و إنْ بَغَتْکُما... و قولا بالحقِّ و اعْمَلا لِلْأجْرِ و کونا لِلظّالِم خَصْماً و لِلمَظلومِ عَوناً

شما را به تقوای الهی سفارش می کنم، و اینکه دنیا را نخواهید هر چند دنیا شما را بخواهد ... و سخن حق بگویید و برای پاداش[ آخرت] کار کنید و دشمن ستمگر و یاور ستمدیده باشید .

اُوصیکُما و جمیعَ وَلَدﻯ و أهلى و مَن بَلَغه کتابـی بتَقْوَی اللّهِ و نَظْمِ أمْرِکُم و صَلاحِ ذاتِ بَیْنِکُم.

وصیت می کنم شما دو فرزند و همه فرزندان خود و همه ی آن کسانی را که نوشته ی من به آنان می رسد، که در پیشگاه خدا تقوا ورزید و در کارتان نظم داشته باشید و با هم آشتی کنید .

اَللّهَ اللّهَ فـی الأیتام خدای را،خدای را از حال یتیمان غفلت مکنید.  

و اَللّهَ اللّهَ فـی جیرانِکم، فانّهم وصیَّة نبیِّکُم. مازال یوصى بِهِم حتّی ظَنَنّا أنّه سَیُوَرِّثُهُم. 

خدای را ،خدای را با همسگایگان مدارا کنید،زیرا آنان سفارش پیامبرتان هستند. پیوسته درباره ی آنان سفارش می نمود تا جایی که گمان کردیم بزودی برای آنان حقّ ارث خواهد داد .

و اَللّهَ اللّهَ فـی القرآنِ لایَسْبِقْکُم بالعملِ به غیرُکُم. خدای را، خدای را، نباید دیگران درعمل به قرآن از شما پیشی گیرند،

و اَللّهَ اللّهَ فـی الصَّلاةِ فإنّها عمودُ دینکِم. خدای را، خدای را، درباره ی نماز، که ستون دین شماست .

و اَللّهَ اللّهَ فـی بیت ربِّکُم لاتُخَلّوه ما بَقیتُم. خدای را،خدای را،درباره ی خانه پروردگارتان،تا باقی هستید آن را خالی نگذارید.

و اَللّهَ اللّهَ فـی الجِهاد بِأموالکُم و أنفُسِکُم و ألْسِنَتِکم فـی سبیلِ اللّهِ. 

خدای را،خدای را در جهاد در راه خدای، با اموالتان و جان هایتان و زبان هایتان

و علیکُم بالتّواصُلِ و التَّباذُلِ و إیّاکم و التّدابُرَ و التقاطُعَ. لاتَتْرُکوا الأمرَ بالمعروفِ و النّهىَ عن المنکَرِ فُـیوَلّی علیکم شِرارُکُم ثمّ تَدْعونَ فلا یُسْتَجابُ لکُم.

بر شما باد به هم پیوستن و بخشش به یکدیگر، و شما را از به هم پشت کردن و از همدیگر بریدن، بر حذر می دارم. امر به معروف و نهی از منکر را از ترک نکنید وگرنه بدکاران شما بر شما دست یابند سپس دعا می کنید و دعایتان برآورده نمی شود

 تمارین ، تمرین های درس نهم

التمرین الاول
مستثنی و اعراب آن و مستثنی منه را در عبارت های زیر معین کنید: 1- ولاتقولوا علی الله الا الحقّ 
الحقّ : مستثنای مفرّغ و منصوب ، چون بدون «الاّ» مفعول به است . مستثنی منه محذوف است. 2- فهلْ یُهلِکُ الاّ القوم الفاسقون .
القومُ : مستثنای مفرّغ و مرفوع 
چون بدون «الاّ» نایب فاعل است. مستثنی منه محذوف است. 3- کلّ شیءٍ زائلٌ غیر الذکر الحسن.

الذکر: مستثنای به غیر است ومجرور(غیر اعراب مستثنای منصوب را گرفته است)

التمرین الثانی :

منادا و اعراب آن را در عبارت های زیر معین کن:
1- یا داوود انّا جعلناک خلیفة ً فی الارض .
داوودٌ :‌منادای مفرد (علَم) مبنی بر ضمّ – محلاً منصوب 
2- ربِّ اجعل هذا البلد آمناً.

ربّ: منادای مضاف منصوب تقدیرا
3- یا ایّها الانسان ما غرّکَ بربک الکریم .
ایّ : منادای نکره ی مقصوده ، مبنی بر ضم و محلاً منصوب

التمرین الثالث:

اشتباهات را در عبارت های زیر اصلاح کنید :
1- لا أتبَعُ غیرُ الحقَّ:
غیرَ :‌زیرا اعراب مستثنا را می گیرد
الحقِ:چون برای غیر مضاف الیه می شود
2- ینْجحون التّلامیذُ الا الکسلانُ .
ینْجَحُ :‌چون فاعل اسم ظاهر است. الکسلانَ : چون جمله ی قبل از «الاّ» مثبت و معنایش کامل است، پس مستثنی باید منصوب باشد.3- یا اهلُ الثروة لا نطلب منکم غیراعطاءَ حقّ الفقراء.
اهْلَ : چون منادای مضاف باید منصوب باشد. غیرَ : چون اعراب مفعول به را پذیرفته باید منصوب باشد. اعطاء : چون کلمه ی بعد از «غیر» به عنوان مضاف الیه مستثنی و مجرور است.4- یا ایها الظالمین انّ ربّکُم لَبالمرصادَ.

الظالمون:چون تابع منادا ومرفوع باید باشد

المرصادِ : چون بعد از حرف جر است باید مجرور باشد

التمرین الرابع:

برای تجزیه و ترکیب ( طبق قواعدی که خوانده ایم)
إنّ الأنسان لَفی خُسرٍ الا الذینَ آمنوا و عملوا الصالحاتِ.
الکلمة //                     التحلیل الصرفی                                  //     الاعراب

إنّ //    حرف مشبهه بالفعل – عامل – مبنی علی الفتح//-------

ال  //    حرف تعریف – غیر عامل – مبنی علی السکون// ____

انسان // اسم - مفرد – مذکر – جامد و غیرمصدری – معرف بال – معرب – منصرف – صحیح الاخر// اسم ان ومنصوب

لَ// حرف  - عامل -حرف جرّ – مبنی علی الفتح//  ____ فی // حرف  - عامل -حرف جرّ – مبنی علی السکون//  ____ خسر // اسم - مفرد – مذکر – جامد مصدری – نکره – معرب – منصرف – صحیح الاخر// مجرور به حرف جر

الا // حرف  - حرف استثنا- غیر عامل – مبنی علی السکون//  ____ الذین //  اسم – موصول خاص-جمع - مذکر– معرفة – مبنی علی الفتح//  مستثنی ومنصوب محلا 
آمنوا // فعل ماضٍ – للغائبین – مزید ثلاثی – صحیح ومضاعف – متعدّ – مبنی للمعلوم – مبنی // صله موصول  ومحلی از اعراب ندارد (فعل و فاعل) 
و // حرف  - غیرعامل - حرف عطف  – مبنی علی الفتح//  ____

عملوا // فعل ماضٍ – للغائبین – مزید ثلاثی – صحیح وسالم – متعدّ – مبنی للمعلوم – مبنی // فعل و فاعل 
ال  //    حرف تعریف – غیر عامل – مبنی علی السکون// ____ صالحات // اسم - جمع – مونث – مشتق اسم فاعل  – معرف بال – معرب – منصرف – صحیح الاخر// مفعول ومنصوب

التمرین الخامس
هر یک از اسم های زیر را منادا قرار داده و سپس با هر کدام جمله ای مناسب بنویسید.
(الطالبة ، طلاب المدرسة ، معلّموا المدرسة)
1- یا طالبةٌ ! احْفظی حجابک و انصری أخاک.2- یا طلاب المدرسة اجتهدوا فی کسب العلم.
3- یا معلّمی المدرسة ، حاولوا فی سبیل التّعلیم و التّزکیة.التمرین السادس:

جای خالی را با استفاده از داخل پرانتز پر کنید.
1- ما دفعَنی الی الاجتهادِ . غیرُ الرغبة فی العزّ (غیر، غیرَ ، غیر)

2- لَواتَّحد المسلمون لأصبحوا سادةَ الدنیا. (المیلم)
3- و لا اُحبُّ الاّ ذا الخلق الکریم . ( ذو، ذا، ذی)
4- اصلحتُ بین الأخویْن شوقاً لرضا الله . (الاخوان)
 التمرین السابع:

ابیات زیر را از احد شوقی بخوان وسپس آن را به فارسی ترجمه کن.

قُم لِلمعَلّمِ وَفَّه التبجیلا //کادَ المعَلّمُ أن یکونَ رسولاً.

برای معلم برخیز وبزرگ داشت راکامل کن نزدیک است که معلم پیامبری باشد.

أعلِمتَ أشرَفَ  أو أجَلُّ من الذی //یبنی وینشِیءُ أنفساً وعقولا.

آیاکسی شریف ترگرامی تر ازکسی که جانه وعقل هارا پرورش می دهد می شناسی؟

سبحانک اللهُمّ خیر معلّمٍ //علّمتَ بالقلمی قرون الأولی.

التمرین الثامن:
کلمات متضاد ومترادف رامعین کن:

بغی = طلبَ (خواست)                  الهمّ = الحزن (غم واندوه)

الحنون = الرحیم(مهربان)             اصبحَ = صار (شد؛گردید)

 الخمول # النّشاط (سستی # شادابی)