درس پنجم عربی چهارم دبیرستان با ترجمه وتمرین

الدرس : الخامس: درس پنجم

اَلمسلمونَ أساتِذةُالحَضارةِالجدیدةِ: مسلمانان استادان تمدن جدید هستند

إنّ لِلْمسلمینَ فَضْلاً عظیماً علی الحَضارةِ الجدیدةِ. و قد أثبتَ مؤرِّخو العلومِ الحدیثةِ من الغربییّن أنّه لولا المسلمونَ لَضاعَ أکثَرُ العلومِ القدیمةِ و لَتَأخّرتْ نَهْضةُ أوروبّا الحدیثةُ سِنینَ .

مسلمانان حقّ بزرگی بر تمدن جدید دارند. و تاریخ نویسان غربی علوم جدید ثابت کرده اند که اگر مسلمانان نبودند بیشتر علوم قدیم از بین می رفت و حرکت علمی اروپای جدید سال ها عقب می ماند .

فحینما سَطَعَتْ حضارةُ المسلمینَ فـی الأندَلُسِ، أﻯ فـی القرَنِ الثالثِ و الرابعِ لِلْهجرةِ ،کانت أوروبّا غارقةً فـی بحر الْهَمَجیَّةِ.

و زمانی که تمدن مسلمانان در اسپانیا درخشید، یعنی در قرن سوم و چهارم هجری ،اروپا در دریای بی فرهنگی غرق بود .

و عندما أرادوا إلْقاءَ رِداءِ الجَهْلِ عن أکتافِهم اتَّجَهوا إلى المسلمینَ یتعلّمون منهم، لِأنّهم لم یَجِدوا غیرَهم نِبْراساًیُسْتَضاءُ .

و هنگامی که خواستند لباس نادانی را از شانه هایشان بیندازند،به طرف مسلمانان روی آوردند در حالی که ازآنها آموزش می دیدند، زیرا آنان غیر از مسلمانان چراغی پیدا نکردند که از آنها بهره مند شوند.

ففی سنةِ 1130م اُسِّسَتْ فـی طلیطلةَ مدرسةٌ لِلتَّرجَمةِ نَقَلت من العربیَّةِ إلى اللاتینیّة أشهَرَ مُصَنَّفات المسلمینَ، و عندئذٍ بَدأ الغربیّون یَشعُرون أنّ هناک عالَماً غیرَ عالَمهِم الْمُتَخَلِّفِ.

و در سال 1130 میلادی در شهر"طلیطله" ( شهری در اسپانیا) مدرسه ای برای ترجمه ی مشهورترین نوشته های مسلمانان از عربی به لاتین تأسیس شد. و در این هنگام غربیان دریافتند که جهانی غیر از جهان عقب مانده ی آنان وجود دارد .

العلوم الّتـی نَبَغَ فیها المسلمونَ ثمّ نَشَرُوها فـی الشرق والغرب کثیرةٌ.

علومی که مسلمانان در آنها بر جسته شدند سپس آنها را در شرق و غرب بسیارپراکندند.

ففى میدانِ الطِّبِّ عَکَفوا علی مُدارَسَةِ الأمْراضِ و مُداواتِها فـی الْمُخْتَبرات و "البیمارستانات" (الْمُسْتَشْفَیات) ،حتّی زادوا فـی الطّبِّ القدیمِ زیاداتٍ کبیرةً .

در عرصه ی پزشکی به مباحثه درباره ی امراض و درمان آنها درآزمایشگاهها و بیمارستان ها توجه کردند آزمایش می کردند ، تا اینکه بر علم پزشکی قدیم چیزهای زیادی را افزودند

و حسْبُک أن تعلمَ أنّ کتابَ "أبـی القاسم الزهراوىّ" فـی الطبِّ و الْجِراحةِ اِسمهُ "التصریف لِمَن عَجَز عن التألیف" قد اشْتَمَل علی أکثرَ مِن مِائَتَـی شَکْلٍ لِلْآلاتِ و الأدَواتِ الجِراحِیَّةِ و کانت ترجَمةُ هذا الکتابِ مرجِعَ الأطبّاءِ فـی الغرب.

و کافی است بدانی که کتاب"ابی قاسم الزهراویّ" درباره ی علم پزشکی و جرّاحی است که اسم آن"التصریف لِمن عَجَز عن التالیف"می باشد و شامل بیش از دویست شکل از ابزارهای جرّاحی می باشد و ترجمه ی این کتاب مرجع پزشکان در غرب بود .

اَلمسلمون هُم الذین وضَعوا اُسُسَ صِناعةِ "الصَّیْدَلَةِ" و ألَّفوا الکُتُبَ فیها. 

و مسلمانان کسانی اند که پایه های صنعت"دارو سازی" را بنا نهادند و کتابهایی درباره ی آن تألیف کردند

أمّا الکیمیاءُ فیقولُ عُلماءُ أوروبّا إنّ المسلمین وَضَعوا اُسُسَها و نقلَ الغربیّونَ عنهم بعضَ الصناعاتِ و لا سِیَّما صناعةُ الورقِ کما نقلوا إلى لغاتهِم أکثَرَ من خمسین اسماً من الأسماء الکیمیاویّةِ الّتـی وَضعَها المسلمونَ.

اما"علم شیمی"، دانشمندان اروپا می گویند مسلمانان پایه های آن را بنا نهادند و غربیان برخی از صنایع به ویژه صنعت کاغذ سازی را از آنها نقل کردند(آموختند)، چنانکه بیشتر از پنجاه اسم از اسم های شیمیایی را که مسلمانان وضع کردند، به زبان خودشان انتقال دادند 

 .

و فـی میدان العلوم الریاضیّة اقْتَبَس المسلمونَ الأرقامَ الهندیّةَ و هَذّبوها و أوجَدوا لَها طریقةً مُبتکرةً هى الإحْصاءُ العَشرىُّ باستعمالِ الصِّفْرِکما یُسْتَعملُ فـی أیّامِنا هذه.

و در عرصه ی علوم ریاضی مسلمانان ارقام هندی را گرفتند و آنها را آراستند و نیکو ساختند و روش جدیدی برای آن بوجود آوردند و آن شمارش اعشاری با بکارگیری صفر است چنانکه امروز هم استعمال می شود .

أمّا الجبرُ فقد أوْضَحوا معالِمَه و أضافوا إلیه ماجعَله علماً مستقلّاً و عنهم نَقَلَ الإفْرِنْجُ اسمَ هذا العلمِ إلى لُغاتِهم.

اما در علم"جبر" علامت های آن را روشن و آشکار کردند و چیزهایی به آن افزودند تا اینکه آن را علم مستقلی ساختند و اسم این دانش را اروپاییان به زبان خودشان انتقال دادند.

و لمحمّدبِنِ موسی الْخَوارزمىِّ أوّلُ کتابٍ فـی الجبر و جعل المسلمونَ علمَ "المثلّثات" علماً مستقلّاً.

اولین کتاب در جبر متعلق به "محمد بن موسی الخوارزمی" است و مسلمانان علم مثلثات را علم مستقلی ساختند .

و قد أعْجَب علماءَ الغربِ آراءُ ابنِ خلدونَ الاجتماعیّةُ و الاقتصادیَّةُ فـی مقدّمة تاریخهِ المشهورِ. فَعَدَّهُ کثیرٌ منهم مؤسِّسَ علم الاجِتماع و اُصولِ الاقِتصاد السیاسىّ .

و اندیشه های اجتماعی و اقتصادی "ابن خلدون" که در مقدمه ی تاریخ مشهورش آمده، غریبان را شگفت زده کرده است. و بسیاری از آنها وی را مؤسّس علم جامعه شناسی و اصول اقتصاد سیاسی شمرده اند

و المسلمون و إنْ تَآمَرتْ علیهم قُوی الظُّلم فَنَحَّتْهُم عن قیادة الرّکْبِ العلمىِّ فَتْرةً من الزمانِ، قد ثبَّتوا قُدْرَتَهم فـی الماضى و هُم یَستطیعونَ أن یُسجّلوا من جدیدٍ صفحاتٍ رائعةً لِتَکونَ فَخْراً للإنسانیّة فـی مُسْتَقْبِلها کما کان عِلْمُهم فَخْراً لِلْإنسانیّة فـی ماضیها.

و مسلمانان - هر چند که نیروهای ستمگر علیه آنان توطئه کرده اند و آنها را از رهبری کاروان علمی برای دوره ای از زمان کنار زدند - همچنان که قدرتشان را در گذشته اثبات کرده اند وآنها می توانند دوباره ، صفحات درخشانی را ثبت کنند، تاافتخاری برای انسانیّت درآینده باشد، همانطور که علم آنها در گذشته مایه ی افتخار برای انسانیّت بود

تمرین های درس 5 :  فعل مضارع (مرفوع و منصوب و مجزوم را با علامتش) در عبارت های زیر معین کنید :
1- لا تمْشُ فی الارضِ مرحاً ابکَ لَنْ تخْرِقَ الارضَ و لَنْ تَبْلُغَ الجبال طولاً.
لا تمشِ : مضارع مجزوم ، نشانه ی جزم حذف حرف عله ی «یاء» لَنْ تَخْرِق : مضراع منصوب ، نشانه ی نصب «فتحه» لَنْ تبْلُغَ :‌مضارع منصوب، نشانه ی نصب «فتحه»2-اذا شِئتَ یوماً أن تَسودَ عشیرةً فبالحلمِ سُد لا بالتسَرّعِ والشّتمِ.

أنْ تَسودَ : مضاراع منصوب ، نشانه ی نصب «فتحه» لَنْ تبْلُغَ 
3- ادعونی أسْتَجِبَ لَکُمْ
اَسْتَجِبْ : مضارع مجزوم‌، چون جواب طلب است نشانه ی جزم «سکون» است
4-متی تَصلح سریرتکَ تَحسن سیرتک.

تَصلح : مضارع مجزوم با علامت سکون چون فعل شرط است

تَحسن : مضارع مجزوم با علامت سکون چون جواب شرط است
– علی الدّاعی ان یدعو الله بالالحاح کی یَسْتجیبَ اللهُ دعوتة .

5-من یمدح انسانا بغیر مافیه فلا تنتظر منه خیراً. تَسُرْ.

یمدح :مضارع مجزوم با علامت سکون چون فعل شرط است .

تَنتظر : مضارع مجزوم با علامت سکون چون فعل جواب شرط است

6- إن تتَجنّب السَرّ فهو خیرٌ لکَ.

إن تتجنّب : مضارع مجزوم با علامت سکون چون اداة شرط است.

7- فَرّیق تَسُد هذه هی سیاسة القوی الکبری.

اتَسُد : مضارع مجزوم‌، چون در جواب طلب است و نشانه ی جزم «سکون» است.

التمرین الثانی:

برای تجزیه و ترکیب (مطابق قواعدی که تاکنون خوانده ایم)
ما تنفِقوا من شَیءٍ فَانَّ به علیمٌ.
ما //اسم ؛اسم شرط ؛نکره ؛ مبنی؛جامد ..................//مفعول به ومحلا منصوب 
تنفقوا // فعل مضارع، للمخاطبین، مجرد ثلاثی – صحیح – متعد مبنی للمعلوم //فعل وفاعل آن ضمیر بارز واو من // حرف – حرف جر -عامل جر – مبنی علی اسکون ______ شیء // اسم – مفرد – مذکر –جامد – معرب - منصرف – //مجروربه حرف جر«من شیء»جارومجرور

ف – حرف عطف - غیرعامل– مبنی علی الفتح ______

إنّ – حرف مشبهه بالفعل -عامل – مبنی علی الفتح ______

بـ – حرف جر -عامل جر – مبنی علی الکسر ______ه // اسم – ضمیرمتصل للنصب اوللجّر – معرفه – مبنی علی السکون // مجرور به حرف جر و مجرور محلاً

علیم// اسم –مفرد – مذکر – مشتق صفت مشبهه – نکره – معرب – منصرف - صحیح الآخر// فاعل و مرفوع 

التمرین الثالث:

در عبارت های زیر اشتباهات را با ذکر علت اصلاح کن. 1- لَن یهلک امرؤٌ عرفَت قدرُ نفسه.
لنْ یهلکَ : زیرا مضارع منصوب به فتحه است. 2- منْ لا یُکرّمُ نفْسهُ لا یُکرّمُ .
لا یُکرّم : زیرا فعل شرط باید مجزوم باشد، نفْسه ، زیرا «نفسَ» مفعول به است و باید منصوب باشد، لا یُکرّم : زیرا جواب شرط باید مجزوم باشد. 3- افّ لدهْرٍ یُشتری / فیها المکانَهُ بالذّهب . لَدِهْرٍ : زیرا مجرور با حرف جر است.تُشتری : زیرا نایب فاعل «المکانةُ » مفرد مؤنث است.فیه :‌زیرا مرجع ضمیر «الدّهر» مذکر است. التمرین الرابع
کلماتی را که زیرآن ها خط کشیده شده است ترکیب کنید : 
1- مهْما تفعلوا من شیٍ «یحاسبْکُم به الله.تفعلَوا : فعل شرط :‌مجزوم به حذف نون الاعراب و فاعله ضمیر «الواو» البارز .الله : فاعل و مرفوع

2-مَن لَم یشرکب الأهوالش لم ِشنل الآمالَ.

من: ادات شرط و مبتدا ومرفوع محلا.

یرکب:فعل مضارع مجزوم (فعل شرط)

لم ینل :فعل جواب شرط ومجزوم
3- لا تبعْ هیْبَتَهَ السّکوت بالرّخیص من الکلام .لا تبْع : فعل مضارع مجزوم بب «لا» ناهیة و فاعله ضمیر «انت» المستتر – السّکوتِ : مضاف الیه و مجرور، الکلامِ : مجرور به حرف جر 
4- لم یُبْنَ ملکٌ علی جهلٍ و اقلالٍ .
لَمْ یُبْنَ : فعل مضارع مجزوم بب«لم» و علامة جزمه حذف عله «ی» مَُلکٌ : نائب فاعل و مرفوع

5-ما کل ما یتمنی المرء یدرکه تجری الریاحُ بما لاتشتهی السفنُ.

ما : مضاف الیه ومحلا مجرور - المرء :فاعل ومرفوع - یدرکه :فعل وفاعل - الریاح :فاعل ومرفوع - السفن :فاعل ومرفوع 
التمرین الخامس
دو عبارت زیر به عربی ترجمه کن:

1-نَحت القُوی الشیطانیُّ المسلمینَ مِن قیادة الرکبِ الحضاریة و لکنّهُم یُریدونَ آن یُثبتوا طاقاتهم العلمیّ مَرةً أخری

2-نَحنُ نجتهدُ فی جمیع المجالات الاقتصادیة والثقافیّة أن نَستَغنی مِن استیراد البضائع الأجنویّة.

التمرین السادس:

کلمات متضاد ومترادف را معین کنید

شاء = اراد(خواست)                       النبراس = السراج (چراغ) 

 الحِلم #  التَّسرّع (صبر # شتاب )         اشتری # باع (خرید # فروخت)

 تناولَ = أکَلَ (خورد)