چهل اصل TRIZ

چهل اصل TRIZ
( Extraction ) اصل 2ـ استخراج
الف ): مشخصه یا قطعه ی مزاحم را از آن برگزینید. ( آن را جدا کرده با حذف کنید) طرح های توسعه حرفه ای برپایه نیاز ها ایجاد کنید. / برنامه هایی که نیاز کارکنان را مرتفع سازد. برنامه آموزش مجازی ایجاد کنید. جستجوی آن لاین در کتابخانه برای یافتن کتب و نشریات ادواری و غیره. موانع بی هدف فیزیکی و روانی را در کار حذف کنید. تصمیم گیری را بر اساس اطلاعات انجام دهید. (هیجان را از خود بیرون کنید.) از دانشجویانی که فکر می کنند به نیازهای آموزشی خود دست یافته اند امتحان بگیرید. حذف عناوین غیر ضروری در یک سمینار
ب ): تنها مشخصه یا قطعه ی لازم را برگزینید. دانشجویان مشکل دار را از سایر دانشجویان عادی جدا کنید. آموزش ویدئویی ( قسمت مهم اطلاعات است نه حضور معلم)
( Local Quality )اصل3- کیفیت‌ موضعی
الف): از ساختار همگن یک جسم یا محیط خارجی ( عملکرد بیرونی ) ، به سوی ساختار ناهمگن گذر کنید. قسمت ورودی ویژه معلولین در آموزشگاه و کلاس ایجاد کنید. گزینش ها و حق انتخاب دروس ، برنامه ها و خدمات دیگر برای دانشجو فراهم کنید. روشهای متعددی برای حضور والدین در مدرسه ایجاد کنید. کلاس را به میز کار، صندلی متحرک، سکو و تریبون مجهز کنید. ایجاد رابطه قوی، مستمر و گسترده با جامعه. از لابی کردن (lobby) در انعطاف پذیری جریان اقتصادی بهره گیری کنید. تمرین کردن قبل از رقابت و مسابقه طراحی برنامه های کاری متناسب با زمان بیداری نرمال کارکنان. متناسب کردن نوع کار با نوع شخصیت افراد
ب): هر قسمت از یک جسم یا یک سیستم را ، در شرایطی که برای عملکرد مناسب تر است ، قرار دهید.  استفاده از گروه های قابل انعطاف برای رفع نیازهای دانشجویان. استفاده از مدارس بدون دیوار قرار دادن مدارس در محل های پر جمعیت برای پرداخت مالیات کمتر. مراکز آموزش مستمر را در محلهایی نزدیک مشتریان قرار دهید. زمانهای متعددی را برای آموزش والدین برنامه ریزی کنید. استفاده از مدارس تابستانی، آخرهفته ها و شبانه ( مدارس دائم در طول سال) ایجاد برنامه های زمانبندی شده مختلف برای کلاس ها و مدارسج): اجزای مختلف جسم یا سیستم را به انجام کارکردهای مختلف و مفید وا دارید.  تخصیص منابع (زمان، پول، مکان، مواد و کارکنان) برای دستیابی به نتایج مطلوب. برنامه ریزی جامع برای آموزش تقویتی فراگیر برای اعضای یک جامعه. برنامه های متفاوت برای جذب نیروی انسانی
( Asymmetry ) اصل 4- عدم تقارن
الف ): فرم متقارن یک جسم را با فرم متقارن آن جایگزین کنید.  از فرصتهای غیر همزمان برای یادگیری بهره گیری کنید. از محل های نشستن قابل انعطاف در کلاس ها استفاده کنید. از وقایع غیر منتظره برای افزایش جذابیت در آموزش بهره بگیرید. ( برخلاف آموزش های عادی.) کلاسهای آموزشی دبیرستان را کمی دیر تر در روز آغاز کنید. ایجاد فضای خوشایند و جذاب ایجاد یک فضای صمیمی و گرم در کلاس یا مدرسه ( استفاده از رنگها، طراحی، وسایل تزئینی)
ب ): در صورتی که جسم موجود نامتقارن است، میزان عدم تقارن آن را افزایش دهید. داشتن یک کلاس با دانش آموزان مختلف با توانمندی های مختلف از نظر فکری، مذهب، زبان مادری، و ... انتخاب نیروهای کاری غیر متجانس برای دستیابی به ابعاد مختلف کاری بین دانشجویان زرنگ و تنبل با ایجاد کلاسهای پیشرفته تفاوت قائل شوید. از زبان اشاره غیر متقارن برای مدیریت کردن مشکلات کلاس استفاده کنید. تصادفی بودن پاسخگویی دانشجویان را افزایش دهید. برای جلوگیری از نارضایتی دانشجویان بر دانشجو محوری تاکید داشته باشید.
)( Merging )اصل 5- ترکیب کردن ( ادغام کردن
الف ): اجسام مشابه یا اجسامی را که برای انجام عملکردهای پیاپی در نظر گرفته شده اند، به صورت مکانی با هم ترکیب کنید. برای رفع نیازهای آموزشی دانشجویان از افراد خبره برای کمک به اساتید بهره گیری کنید. از کلاسهای چند منظوره بهره گیری کنید. ایجاد یک کافه تریا/ تالار سخنرانی همکاری بین اساتید و والدین دانش آموزان را تشویق کنید. تجربیات مهارتی را با فعالیتهای پول ساز ترکیب کنید. گروه های متغیر برای آموزش ، ضرورتی ندارد که اندازه کلاس همیشه یکسان باشد . (مثال مشابه برای اصل 15- پویایی)  ادغام چند کلاس باهم برای استماع یک سخنرانی و یا انجام یک پروژه مشترک
ب ): عملکردهای مشابه یا پیاپی را به صورت زمانی با یکدیگر ترکیب کنید. از آموزش های تیمی برای گسترش مهارت اساتید بهره گیری کنید. کتابخانه و مرکز رسانه ای و صوتی تصویری را هماهنگ کنید. قرار دادن کامپیوترها در کلاسها
( Universality ) اصول 6‌- جامعیت
الف ): به منظور رفع نیاز به چند جسم، یک جسم می تواندعملکرد های چندگانه ارائه دهد. استفاد از یک شخص برای انجام فعالیت های مختلف و حذف سایر افراد ( جایگزین کردن افراد عمومی (Generalist) بجای متخصصین (Specialist)) استفاده چند منظوره از یک رایانه در کلاس درس : بعنوان کتابخانه مرجع، وسیله آموزشی، منبع خبر و ... از اساتیدی که دو یا چندین گواهی آموزشی در رشته های مختلف دارند بهره گیری کنید. از سیستم امتیازی برای ارزیابی همزمان دانشجو و برنامه آموزشی بهره گیری کنید.ب): از اقلام استاندارد شده استفاده کنید.  استفاده از تیم های با تخصص های گوناگون برای طراحی سوالات آزمون استفاده از چک لیست ها و سایر ابزارهای امتیلزبندی برای استاندارد کردن انتظارات
(Nesting) .اصل 7- تو در تو
الف): جسمی را درون جسم دیگری و هر دو را در داخل جسم بعدی قرار دهید  قراردادنCD های مرتبط در درون کتب استفاده از تمرینات، تکالیف و تکنیک های ارزیابی برای آماده سازی دانشجویان. تنظیم استانداردهای ملی، استانی و محلیب ): جسمی را از داخل حفره ای در جسم دیگر بگذارید . ایجاد کانالهای ارتباطی در سطوح مختلف سازمانی بین کارکنان و سرپرستان. ایجاد سازمانهای اولیا و مربیان موثر تشریح و انتقال اهداف مدرسه از
طریق مدیر به معلما
( Anti – Weight )ناصل 8- عامل تعادل و توازن
الف): وزن جسم را به وسیله ی اتصال دادن آن با جسم دیگری که دارای نیروی بالا برنده است ، جبران کنید . گروه بندی دانشجویان با توانمندی های گوناگون. استفاده از شرکت های مشاوره برای شناسایی و توانمند سازی فعالیت های پیشرفته. از رویدادهای خاص برای تقدیر از تلاش دانشجویان بهره گیری کنید. از رویداد های خاص برای نمایش استعداد دانشجویان استفاده کنید.  همراه شدن معلمان جدید و مربیان با تجربه در یک تیم کاری برای ارتقاء سطح علمی و تجربی معلمان جدید و مسلط شدن آنها. ب ): برای جبران وزن یک جسم یا سیستم ( تمایل پایین آمدن ) از تاثیر متقابل محیط استفاده کنید ( بطور مثال : استفاده از نیروهای بالا برنده ). گروه بندی دانشجویان برای فراگیری مطالب علمی تشویق همکاری بین مدارس سنتی و مدارس خصوصی استفاده از تکنولوژی برای ایجاد علاقه و همچنین به حداقل رسانی فعالیت های غیر ضروری. انجام ارزیابی جالب از تکالیف منزل
( Prior counteraction )اصل 9- مقابله ی پیشاپیش
الف ): در صورتی که لازم است عملکردی انجام شود که دارای اثرات سود آور و زیان آور است ، مقابله پیشاپیش نسبت به خنثی سازی اثرات زیان آوررا مد نظر داشته باشید .  کاوش تصادفی اعتیاد برای اطمینان بخشی از رعایت و تعهد به قوانین تشکیل جلسه مقدماتی برای انجام تصمیم نهایی.ب ): در صورتی که لازم است جسمی تحت کشش باشد ، کشش متضاد آن را پیشاپیش مد نظر داشته باشید .  جوامع بزرگتر را درک کنید و بر زمینه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، قانونی و فرهنگی آن اثرگذار باشید. از اسناد دانشجویان حفاظت کنید. آزمونهای کوتاهی قبل از آزمون اصلی برگزار کنید. انجام آموزش بر اساس نیاز.
( prior action )اصل 10- کنش پیشاپیش
الف ):کنش مورد نیاز را به صورت کلی یا جزئی ، پیش از آنکه مورد نیاز باشد انجام دهید.  پیش بینی کارکنان مورد نیاز با استخدام نیروهای جدید و یا آموزش نیروهای موجود. آموزش قبل از استخدام در اداره کاریابی برای آماده بکار نمودن افراد متقاضی کار ایجاد برنامه آمادگی اضطراری استفاده از برنامه های پیشگیرانه بجای عکس العملی ( برنامه استراتژیک) آماده سازی برنامه درسی اساتید ب ):به اجسام طوری نظم بدهید که بدون اتلاف وقت در زمانی که منتظر کنش هستند ، وارد عمل شوند ( و در مناسبترین وضعیت ).  ایجاد جو آموزشی بصورت جمعی، پشتیبانی، رقابتی و منصفانه. قبل از فراگیری دانشجویان را وادار به توجه / سؤال کردن / ارائه راه حل های ممکن کنید.
( Before hand cushioning )اصل 11- حفاظت پیشاپیش
الف : قابلیت اطمینان نسبتا پائین یک جسم را با یک حرکت خنثی کننده ، پیشاپیش جبران کنید . ( وسایل اضطراری و فوریتی را دم دست داشته باشید ). تهیه نسخه پشتیبان (Back up) از دیسکت و یا نوار از اطلاعات ضروری. استفاده از دانش آموزان یا کارکنان داوطلب بعنوان پرستار مدرسه در مواقع ضروری. کارکنان و اساتید دانشکده را برای استفاده از تجهیزات اضطراری آموزش دهید. منابع اضطراری مورد نیاز و روش دستیابی به آنها را شناسایی کنید . زمینه های آزمون را قبل از آموزش شناسایی کنید.
( Equipotentiality )اصل 12- هم پتانسیل
الف ) شرایط کار را طوری تغییر دهید که لازم نباشد جسمی بالا رفته یا پایین بیاید  همسطح کردن سطح کلاس دانش آموزان جهت بهره وری بیشتر. از آموزشهای ماهواره ای برای " یادگیری طولانی مدت" بهره گیری کنید. برنامه کلاس ها را طوری برنامه ریزی کنید که دانشجویان سر جای خودشان بنشینند و اساتید بین راه روها حرکت کنند. تجهیزاتی را خریداری کنید که برای رفع نیازهای گوناگون دانشجویان مفید باشند.
( Inversion )اصل 13- معکوس کردن
الف )به جای عملکردی که توسط مشخصات مساله تحمیل شده ، عملکرد مخالف آن را به کار گیریم (به جای سرد کردن یک ماده آن را گرم کنید). ارزیابی رشته تحصیلی و اساتید توسط دانشجویان. فرایند را بجای معلم مورد سرزنش قرار دهید. امکان اینکه دانشجویان نسبت به ارزیابی امتحانات و تکالیف خود و سایر دانشجویان اقدام کنند. دانشجویان تدریس کنند و اساتید یاد بگیرند.ب ): قسمت‌های متحرک را ثابت کنید و قسمت‌های ثابت را متحرک کنید. جابجایی معلمان بجای دانش آموزان در بین کلاس ها. رفتن معلم به خانه دانش آموز ( معلم سر خانه ) مدیریت بر اساس گشت زنی به اطراف.
ج ): سیستم یا جسم را برعکس کنید.  گزارش دادن رئیس به کارکنان بجای کارکنان به رئیس. آموزش از راه دور آموزش توسط دانشجویان. خود ارزیابی توسط دانشجویان. توسعه مقررات کلاس ها با همکاری دانشجویان.
( Spheroldality )اصل 14 – کروی ساختن
الف ) : قطعه های خطی و سطوح را با قطعه ها و سطوح خمیده و همچنین اشکال مکعبی را با اشکال کروی تعویض کنید . از شخصیت های گرد ( انعطاف پذیر) برای رودر رو شدن با والدین استفاده کنید. از پروتکل های انحرافی بجای یک روش رسمی برای دور زدن قوانین استفاده کنید. از کره های آموزشی بجای نقشه مسطح استفاده کنید. از مدلهای مجازی سه بعدی کامپیوتری بجای دوبعدی معادل استفاده کنید. از کاردستی برای آموزش ریاضیات استفاده کنید. ب ) از غلتک ها ، توپ ها و مارپیچ ها استفاده کنید . استفاده از دوایر کیفیت. دوره های آموزشی تحصیلی مارپیچ : برنامه های تحصیلی به کونه ای است که دانش آموزان مانند مارپیچ به سمت بالا حرکت می کنند تا به انتهای آن برسند و بطور عمیقتر سطح دانش خود را بالا می برند . مثلاً در مدارس امریکا عناوین آموزشهای مربوط به جنگ جهانی بطور مرحله ای در سطوح ابتدایی ، راهنمایی و دبیرستان به شرح زیر است:- دوره ابتدایی: جنگ جهانی در امریکا- دوره راهنمایی : آیا ما هنوز در جنگ جهانی در امریکا هستیم. - دوره دبیرستان: جنگ جهانی در سطح جهان
ج ): حرکت خطی را با حرکت دایره وار جایگزین کنید ، نیروی جانب مرکز را بکار بگیرید .  استفاده از تفکر جانبی بجای تفکر خطی.
( Dinamicity )اصل 15- پویایی
الف ): مشخصات جسم یا محیط خارج را به گونه ای بسازید که برای انجام عملکرد بهینه ، عملیات در هر مرحله به طور خودکار تنظیم شود . استفاده خلاق از کلیه منابع ( افراد، زمان و پول) برای حمایت از برنامه های توسعه مدارس. ایجاد برنامه های جایگزین یا آلترناتیو استفاده از روش خود آموزی برای یادگیری. استخدام افراد خلاق و پویا تشکیل یک سازمان " یادگیرنده" و پویا استخدام افراد عمومی بجای متخصص تهیه و تنظیم برنامه آموزشی متناسب با هر دانش آموزب ):جسم را به عناصری تقسیم کنید که بتوانند نسبت بهم ، موقعیت خود را تغییر دهند . از تیم های مدیریت بخشی برای تصمیم گیری استفاده کنید. استفاده از مدلها و روشهای آموزش گروهی و اشتراکی. استفاده از برنامه آموزشی قابل انعطاف.ج ): در صورتیکه جسمی غیر قابل حرکت است ، آن را قابل حرکت یا قابل تعویض کنید .  در دبیرستان های پیشرفته از برنامه های قابل انعطاف ، آموزشهای کمک درسی، آموزش در محل سکونت و ... استفاده می شود. آموزش غی همزمان از راه دور حضور دانشجویان سر کلاس فقط در هنگام درس. داشتن برنامه آموزشی ویژه باری هر دانشجو بطور مجزا. استفاده از تلکنفرانس جذاب برای موزه ها و کلس های درس و... از راه دور.
( Partial – overdone or excessive action )اصل 16- عملکرد ناقص ، بیش از حد یا مازاد
الف ): اگر به دست آوردن 100% یک اثر مطلوب مشکل است ، برای ساده سازی مساله مقداری کمتر یا بیشتر از آن را به دست آورید.  آموزش اضافی: به امید آنکه همه دانش آموزان همه چیز را یاد بگیرند. استفاده از وسایل کمک آموزشی ایجاد سالنهای مطالعه استفاده از انگیزش بازنشتگی برای مشارکت در فعالیت های آموزشی. مصاحبه با 10 نفر داوطلب و استخدام 5 نفر از بهترین نفرات. تمام سؤالات را بارم بندی کنید و سپس بالاترین نمرات در امتحان را میانگین گیری کنید. برای امتحان درس دهید. برای قرارداد بستن کارکنید. عدم ارزیابی تکالیف به دانشجویانی که به درس تسلط نیافته اند، آموزش مجدد بدهید. جلسات تمرین اضافی برگزار کنید. برای دانشجویانی که احتیاج دارند، وقت اضافی در امتحان بدهید.
( moving to a new dimension )اصل 17- حرکت به بعدی جدید
الف ): سیستم یا جسم را در محیط‌های دو یا سه بعدی حرکت دهید.  آموزش از طریق اینترنت برای کسانی که امکان حضور فیزیکی در کلاس ندارند. وقایع خاص در سایر فرهنگ ها را گرامی بدارید. از سخنرانان مدعو استفاده کنید. از سفرهای میدانی بهره گیری کنید. مدیریت سازمان با عشقب ):به جای آرایش اجسام در یک لایه ، آرایشی چند لایه ای را به کار ببرید .  رضایت مندی والدین را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار دهید. ایجاد تسهیلات در شب ها و آخر هفته ها. آموزش های متفاوت بر اساس سبک های آموزشی مختلف. کارکنان چند مهارتی مانند: معلمی که در کتابخانه نیز همکاری می کند – کارکنان قسمت فنی که در انجمن نیز همکاری می نمایند. شناسایی و طبق بندی دانشجویان بر اساس نیازها، رفتار، سن و غیره. بهره گیری از یادگیری مشارکتی. استفاده از مثالهای متعدد و تمرینات مختلف.ج ): جسم را کج کرده یا بر روی لبه ی خود بچرخانید. تیم های با سطوح مختلف و بین بخشی ایجاد کنید. واگذاری مسئولیت کلاسها به مدیر مدرسه. ارتباطات افقی بین معلمان را تشویق کنید.د ) از << طرف دیگر >> یک سطح استفاده کنید. ارزیابی مدرسه از دیدگاه دیگر مثلاً از طریق مشاوران بیرونی. ایجاد ارتباط دو جانبه بین معلمان، والدین و ...  هماهنگ کردن تسهیلات مورد نیاز مدرسه و جامعه.
( Mechanical vibration )اصل 18- ارتعاش مکانیکی
الف ): سیستم یا جسم به ارتعاش وا دارید  تجدید سازمان هر شش ماه یکبار. تخصیص مجدد اساتید به سطوح آموزشی مختلف. مرتب سازی مجدد صندلی های یک کلاس. ب ): اگر جسم در حال نوسان است ، فرکانس آن را تا حد فرا صوت افزایش دهید . تجدید سازمان هر هفته یکبار( افزایش فرکانس تغییر) به طور متناوب و با روشهای متعدد ارتباط برقرار کنید.- خبرنامه ها، تلفن ها، و... به طور دوره ای ترتیب صندلی های کلاس را تغییر دهید.
ج ): فرکانس تشدید را به کار بگیرید .  استفاده از مشاوران برای همکاری با مدیران مدرسه. به روشهای مختلف یادگیری آموزش دهید.
د ): به جای ارتعاشات مکانیکی از ارتعاشات پیزو استفاده کنید .  استفاده از انواع تکنیک های مهیج آموزشی.
ﻫ ): ارتعاشات فراصوت و میدان الکترومغناطیس را با هم به کار بگیرید . تصمیم گیری بر اساس داده ها ارزیابی از طریق شخص ثالث.
( Periodic action )اصل 19- عملکرد دوره ای
الف ) به جای عملکرد مستمر از یک عملکرد دوره ای ( ضربه ای ) استفاده کنید .  بطور دوره ای تاثیر برنامه آموزشی را روی تدریس و یادگیری ارزیابی کنید. کلاس های شبانه و آخر هفته برای آنانی که می خواهند ادامه تحصیل کنند فراهم کنید. روند آموزش و یادگیری را بطور روزانه ارزیابی و نمایش دهید. فرصتهای غیر همزمان را برای یادگیری فراهم کنید. از تکنیکهای پرسش تصادفی استفاده کنید.
ب): در صورتی که یک عملکرد هم اکنون دوره ای است ، فرکانس آن را تعویض کنید .  اساتید را بجای سالانه هر سه ماه یکبار اریابی کنید. از گزارشات قابل تنظیم، درخواستها، کنترل موجودی ها و سایر امور کاغذی بطور مکرر استفاده کنید. تغییر فاصله یادگیری یک دوندهج): از توقف های بین ضربه ها برای تامین کنشهای اضافی بهره گیرید .  یادگیری زبان ژاپنی توسط یک منشی هتل در زمان بیکاری برای برقراری ارتباط بهتر با مهمانان ژاپنی. آموزش معلمان در وقفه های کاری آنان. فعالیتهای تقویتی در بین تعطیلات سالانه. انجام تعمیرات پیشگیرانه در زمان تعطیلی مدارس. استفاده از استراتژی تفکر عکس العملی آموزش/ آموزش مجدد: همه یادگیرنده ها یک مطلب را همزمان در یک سطح یاد نمی گیرند. لذا باید پس از چک کردن دوره ای دانش آموزان از روشهای گوناگون نظیر نمایش کامپیوتری، انجام آزمایش و تمرینات درک مطلب و ...سطح علمی آنان افزایش داد.
( Continuity of useful action )اصل 20- تداوم کنش مفید
الف): عملکرد را بدون توقف به انجام برسانید ، در این حال باید تمام قطعات جسم بطور مستمر و با ظرفیت کامل ، در حال کار باشند .  اندازه کلاس را ثابت نگهدارید. در دوره های ویژه بجای بیرون رفتن دانشجویان برای استفاده از خدمات ، خدمات را سر کلاس بیاورید. از استادان بازنشسته برای ارزیابی اساتید دانشجو استفاده کنید. بار کاغذ بازی را کم کنید. ب): یک حرکت زاید و واسطه ای را حذف کنید.  بهمراه داشتن تلفن موبایل بهمراه داشتن یک لپ تاپ فرصتهای یادگیری درازمدت ایجاد کنید. طول روز کاری را افزایش دهید تا زمان برای انجام تکالیف اضافی که وقت دانشجو را می گیرند باشد.
( Rushing through )اصل 21- حمله سریع
یا در رفتن ( Skipping )الف ): عملکرد زیان بار یاخطرناک را با سرعت بسیار بالا به انجام برسانید . پاسخ گویی به پرسشهای چند گزینه ای با سرعت و بدون تمرکز زیاد برای جلوگیری ازبوجود آمدن گرایش روانی. پاسخ گویی به ایمیل ها در موقع دریافت آنها برای جلوگیری از انباشته شدن آنها کوتاه کردن زمان انتقال بین کلاسها برای جلوگیری از تردد زیاد در راهروها. برای فعالیت های روتین روش های مؤثرتری استفاده کنید. از ارزیابی سودمند استفاده کنید: (شکست سریع – عبرت گیری سریع). از طوفان فکری بعنوان یک تکنیک یادگیری استفاده کنید. خود را برای امتحان آماده کنید.
( Convert harm into benefit )اصل 22- تبدیل ضرر به سود
الف): یک اثر زیان بار یا یک عامل زیان بار محیطی را برای به دست آوردن یک اثر مثبت به کار بگیرید . از شکایت های والدین برای پیشرفت کیفیت آموزشی استفاده کنید. ( والدینی که به راستی انتقاد سازنده خود را بیان می کنند وفاداری بیشتری نسبت به والدینی که انتقاد نمی کنند دارند.) امکان تجدید نظر در نمرات دانشجویان را به شرط بهبود و پیشرفت کاری فراهم کنید. استفاده از اصل ارفاق برای تشویق و ترغیب افراد.ب): با ترکیب یک عامل زیان بار با عامل زیان بار دیگر،آن را از میان بردارید. ترس از رقابت را جایگزین ترس از تغیر کنید.ج): یک کنش زیان بار را تا جایی که دیگر ضرری نداشته باشد، ادامه دهید. هرچه هزینه مشاوره بیشتر باشد، ارزش کار بیشتر خواهد بود.
(Feed back)اصل 23- بازخورد
الف): بازخورد را برای پیشرفت یک فعالیت یا مرحله ارائه کنید.  شرایطی را برای مدرسین و دانشجویان فراهم کنید تا برای بهبود شیوه آموزش بازخورد مناسب را ایجاد کنند. از منابع گوناگون خبرهایی درمورد وضعیت مدرسه کسب کنید. از نمره های آزمون دانشجویان وضعیت آموزش را نیز ارزیابی کنید.ب): درصورتی که بازخوردهم اکنون موجود است، اندازه یا جهت آنرا تغییر دهید. تشکیل جلسه ماهانه با کارکنان انجام آزمونهای مکرر برای سنجش وضعیت دانش آموزان. ارزیابی عددی و حروفی دانشجویان را به ارزیابی استاندارد تغییر دهید. حس ضرورت درباره پیشرفت یادگیری را برای دانشجویان و استادان ایجاد کنید.
(Mediator)اصل 24- واسطه و میانجی
الف): از برای انتقال یا انجام یک عملکرد، از یک جسم واسطه استفاده کنید.  استفاده از نماینده انجمن برای گفتگو با مدیریت استفاده از روحانی برای انجام نماز و دعا استفاده از داور در مباحث حساس از والدین فعال و بی طرف برای عضو شدن در انجمن اولیا و مربیان استفاده کنید.ب): جسم را به طور موقت به جسم دیگری که حذف کردن آن آسان است. متصل کنید. استفاده از کارگران پشتیبانی و موقت شرکت در اردوهای آموزشی و یا حضور در سخنرانی آموزشی. از وسایل کمکی موقت استفاده کنید. به خدمت گیری مشاوران موقت. استفاده از معلمان جایگزین. ایجاد یک گروه مرکری از داوطلبان.
(Self service)اصل 25- خدمت دهی به خود
الف): کاری کنید که شیئ مورد نظر کارهای خدماتی، کارکردهای کمکی و عملیات مربوط به تعمیرات خود را خود انجام دهد.  کارگاه آموزشی پیشرفته و استفاده از مولتی مدیا برای خودآموزی بهتر. خود ارزیابی اساتید. گروه های کار خود مدیریت. ترکیب ارزیابی کلاس و برنامه آموزشی.
ب): از زایدات منابع،انرژی و مواد استفاده کنید.  ارزیابی اساتید ضعیف برای بهبود پیشرفت کاری آنها. انجام مصاحبه با اساتیدی که شغل خود را ترک می کنند. انجام مصاحبه با دانشجویانی که ترک تحصیل می کنند. بازیافت کتب
(Copying)اصل 26- کپی کردن
الف): بجای استفاده از جسمی که ساختار پیچیده دارد، گران قیمت و حساس است و کار با آن راحت نیست، از کپی ساده و ارزان قیمت آن، استفاده کنید.  الگو گیری از رقبا مثلاً: مدارس خصوصی. الگو گیری از پروژه های مشابه برای شناسایی فرصتهای پیشرفت در کار. آموزش مجازیب): یک جسم یا سیستمی را با کپی و یا تصاویر اپتیکی آن تعویض کنید.  استفاده از کلاس های حرفه ای آن لاین استفاده از منابع الکترونیکی بجای کاغذی. استفاده از تصاویر هوایی بجای کاوش در سطح زمین ارائه خلاصه درس بر روی CD  استفاده از پروژکتور و اسلاید و ترانسپرانت برای ارائه سخنرانی. استفاده از امکانات سمعی و بصری در سخنرانی ها.ج): در صورتی که از کپی های اپتیکی با نور معمولی استفاده می کنید، آنها را با نوع مادون قرمز یا ماورای بنفش تعویض کنید. آموزش از طریق ویدئو کنفرانس و امکانات صوتی تصویری بجای رفتن به کنفرانس رضایت دانش آموز و والدین را از روشهای گوناگون ارزیابی کنید. سفرهای الکترونیکی- تورهای خارجی بدون ترک مدرسه استفاده از قورباغه های مصنوعی برای آزمایش بیولوژی.( صرفه جویی در خرید قورباغه ها! و همچنین جلوگیری از فشار روانی دانش آموزانی که مایل به کشتن قورباغه نیستند.)
(Cheap short – living object).اصل 27- استفاده از جسم ارزان قیمت با عمر کوتاه
الف): یک جسم گران قیمت را با مجموعه ای از اجسام ارزان قیمت تعویض کرده و از برخی مشخصات چشم پوشی کنید( برای مثال طول عمر طولانی قطعات ). بازنشسته کردن زودرس کارکنان و جایگزین کردن کارکنان موقت یا مبتدی و کم هزینه تر. استخدام کارکنان بازنشسته با حقوق پایین تر. استفاده از نرم افزارهای آزمایشی و یا دفعات محدود بطور رایگان. استفاده از داوطلبانبه جای کارکنان حقوق بگیر. استفاده از کاغذ باطلله. استفاده از ظروف ، قاشق و چنگال و لیوان های یکبار مصرف در زمان شیوع بیماری آنفلوانزا. استفاده از اینترنت برای انجام سفرهای مجازی.
(Mechanics substitution)اصل 28- تعویض مکانیکی
الف): سیستم مکانیکی را با سیستم نوری،صوتی یا بویایی تعویض کنید.  آموزش از راه دور استفاده از نوار ویدئویی و یا CD بجای حضور فیزیکی در یک سخنرانی. استفاده از ارتباطات الکترونیکی. کتابخانه متحرکتب): از میدان های الکتریکی،مغناطیسی یا الکترو مغناطیسی برای اثر گذاری بر جسم استفاده کنید.  استفاده از گروه های حل مشکل در مدیریت بخشها. انجام سفر های مجازی ( یاد گیری از طریق کلاس های آن لاین یا ویدئو کنفرانس ها)ج): میدان ها را از حالت ثابت به متحرک و یا از حالت غیر ساختاری به ساختاری تغییر دهید.  ایجاد فرصت برای دانشجویان سال بالاتر برای آموزش دانشجویان تازه وارد. اجتماع افراد در شبکه اینترنت ارائه برنامه زمانبندی کلاسها بجای استفاده از زنگ مدرسه برای تعیین سقف زمانی هر کلاس بطور مجزا و متناسب با مدت زمان ضروری آن. ( این مثال برای اصل 15- پویایی و اصل 4- عدم تقارن نیز قابل استفاده است)د): یک میدان را به همراه ذرات فرومغناطیس به کار برید. استفاده از اساتید جدید برای راهنمای برنامه ها استفاده کنید. اساتید جدید انگیزه بیشتری برای انجام اینگونه فعالیتها دارند.
(Use a pneumatic or hydrolic construction)اصل 29- استفاده از ساختار پنوماتیک یا هیدرولیک
الف): قطعات جامد یک جسم را با مایع یا گاز تعویض کنید.( قطعات پر شده از آب،بالش های هوا، هیدرو استاتیک، واکنش های هیدرولیکی). شباهت دادن جریان گردش کار و جریان اطلاعات به جریان مایع در یک سیستم هیدرولیکی. استفاده از ساختار سازمانی سیال و قابل انعطاف بجای ساختار ثابت. در نظر گرفتن رقبا بعنوان همکار. دانش آموزان را تشویق کنید که برای دانشگاه رفتن تلاش کنند. معلمان را بین مدارس و مدارس منطقه مشترک کنید. منافع آموزشهای سنتی در مقابل با آموزشهای مجازی زیر نظر بگیرید.
(Flexible shells and thin films)اصل 30- پرده های انعطاف پذیر یا پوسته های نازک
الف): ساختارهای معمول را با غشاهای انعطاف پذیر و پرده های نازک تعویض کنید.  چارت سازمانی تخت آموزش دانشجو توسط سایر دانشجویان در دستر بودن و ارتباط نزدیک مدیران با دانشجویان در ساعات غیر درسی. اعمال سیاستهای درهای باز توسط مدیران امکان ارتباط مستقیم والدین با معلمان در صورت بروز مشکل حضور استادان در کلوپ ها و فعالیتهای بعد از مدرسه
ب): یک جسم را به وسیله ی پرده های نازک و غشاهای ظریف از محیط خارج آن جدا کنید. فراهم کردن امکان تدریس در منزل استفاده از مکانهای متعدد بعنوان سالن مطالعه استفاده از شیوه تدریس یک به یک ( کمک های آموزشی)
اصل 31- استفاده از مواد متخلخل (Use of porous material) الف): جسم را متخلخل نموده یا از اجزای متخلخل اضافی استفاده کنید.  بهبود ارتباطات از طریق دسترسی به اینترنت و اینترانت. ایجاد و حفظ یک سایت اینترنتی تشویق کارکنان به داشتن دیدگاه باز و ایده های جدید.ب): در صورتی که جسم هم اکنون متخلخل است از حفره آن برای پر کردن ماده یا عملیاتی مفید استفاده کنید.  سوق دادن آموزش کارکنان به فعالیت های جدید شرکت. داشتن کلاس حل تمرین در وسط روز. معرفی فعالیتهای دانشکده در وب سایت آموزشی بر قراری راهنمای آن لاین برای پشتیبانی از آموزشهای کلاس استفاده از مشارکتهای تجاری و اجتماعی برای تقویت مدرسه ارزیابی پیشرفته از دانشجویانی که قبلاً مفاهیم پایه ای را درک کرده اند. استفاده از دانش آموزان دبیرستانی بعنوان یک منبع تکنولوژیکی برای دانش آموزان ابتدایی.
اصل 32- تعویض رنگ (Change color)الف): رنگ جسم با محیط اطراف آن تغییر دهید. افزایش تنوع دانشجویان در کلاس. افزایش تنوع کارکنان. تغییر رنگ مدرسه برای افزایش روحیه دانش آموزان.استفاده از رنگ آبی و سبز روشن برای دیوار راهروها و محوطه باز موجب آرام کردن محیط می شود.  از افکت های نوری برای تغییر حالت کلاس استفاده کنید.ب): شفافیت جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید. ترسیم دیدگاه ها و رسالت مدرسه بطور شفاف و مختصر برای والدین دانش آموزان. قرار دادن کافه تریا و بوفه ها در معرض دید دانش آموزان گروه بندی دانشجویان قبل از حضور در فعالیت های گروهی استفاده از دسک تاپ و گرلفیک برای ارائه سخنرانی استفاده از چسب رنگی که پس از خشک شدن بی رنگ می شود. اصل 33ـ همجنس و همگن سازی (Homogeneity)الف): کاری کنید که اجسام یا جسم اولیه هم جنس خود، یا جنسی با رفتار مشابه جنس خود، تعامل داشته باشد. متجانس کردن : انتخاب یک مربی مؤنث برای تیم والیبال دختران استفاده از دانشجویان بعنوان میزبان برای بازدیدکنندگان و والدین بطور اثزبخش تر. با کارکنان و اساتید مانند والدین (مشتریان)خارجی رفتار کنید. ایجاد مراکز فعالیت متعدد اما با هدف یکسان  استفاده از استراتژی یادگیری مشترک.
اصل 34ـ رد کردن و بازسازی قطعات (Rejecting and regenerating parts)الف): پس از تکمیل یک عملکرد و یا بی استفاده شدن یک جزءاز جسم، آن را دور انداخته یا تغییر دهید( مثلاً آن را تخریب یا حل کنید یا بخار نمایید).  تشویق و جابجا کردن کارکنان تنبل تغییر محتوای آموزشی برای تداوم علاقمندی دانشجویان. توسعه فعالیتها و ارزیابی های متجانس با استاندارد حذف فعالیت های تکراری و اضافی که ارزش افزوده ای ندارند.ب): برعکس، هر قطعه ی استفاده شده ی جسم را سریعاً بازسازی کنید. ایجاد دوره های بازآموزی هر چند گاه فعالیت های بهبود مستمر را انرژی دوباره ای بدهید و مجدداً بر آن تمرکز نمایید. هر چند گاه محتوای درسی را تجدید نظر کنید.
اصل 35- تغییر پارامتر (Parameter change)الف): تغییر در حالت فیزیکی ماده (مثال گاز، مایع، جامد). ایجاد یک سازمان یادگیرنده فرهنگ سازمانی ایجاد کنید که از تغییر استقبال کند. تبدیل مدارس آجری به مدارس مجازی تبدیل تکالیف کاغذی به سیستم های آن لاین. ب): تغییر غلظت یا ثبات پذیری  برای مؤثر تر بودن و قابت پذیری بیشتر بر روی تخصصی بودن تاکید داشته باشید.( مانند: مدارس موسیقی، مدارس تکنولوژی، مؤسسات آموزش آشپزی و ...) تغییر ساختارهای تیمی خصوصی سازی مدارس تغییر طول روز، هفته و سال تحصیلی برای رفع نیازهای آموزشی دانشجویان.ج): تغییر درجه انعطاف پذیری.  استفاده از کارکنان برای شکل دهی محتوا و شرایط یادگیری بهتر . هر چندگاه استاندارهای آموزشی را برای تعیین ضرورتها مرور کنید. روزهایی را برای مرخصی افراد در نظر بگیرید.( در گذشته دلایل درخواست مرخصی باید نوشته می شد اما اکنون درخواست مرخصی بدون ذکر دلیل تا سقف مشخصی در سال میسر است.) د): تغییر در دما. فرصتهای غیر همزمانی را برای یاد گیری فراهم کنید. تشویق کردن دانشجویان با اعطای درجه افتخار و گواهی نامه  دانشجویان ترغیب کنید که خودشان تغییرات را بعهده بگیرند. از طرح های جایگزین برای کلاس استفاده کنید.
 اصل 36ـ تغییر فاز (Phase transition)الف): از اثری که در زمان تغییر فاز یک ماده اتفاق می افتد، استفاده کنید.  استفاده از مانیتورهای سالنی برای نظارت بر جابجایی دانشجویان از خوابگاه به کلاس درس. ایجاد روش های مؤثر و تعیین فرصت کافی برای تردد دانشجویان بین کلاس ها تشریح رویدادهای متغیری را که یک فرد از دوره ابتدایی به دبیرستان طی می کند ضرورت مادر اختراع است. در زمان بحران شفقت مردم به بالاترین حد خود می رسد. تلاش برای تبدیل ذهن های خالی به ذهن های باز. اصل 37 -انبساط حرارتی(Thermal expansion)الف): از انبساط ( انقباض) یک ماده به کمک حرارت (سرما) استفاده کنید.  به تحصیل در طول سال توجه کنید. ارائه برنامه های تابستانی مطالعات خودآموزی را توسعه دهید. غنی سازی علمی دانشجویان با مطالب جدید و جذاب آموزش به روش متمایز استفاده از روشهای انگیزشی برای ترغیب دانشجویان به حل مسائل خود.
ب): از مواد متفاوت با ضریب انبساط حرارتی متفاوت بهره بگیرید. توانمند سازی را تشویق کنید- تقسیم مسئولیت ها و اختیارات بین دانش آموز، معلم و والدین برنامه تحصیلی را با توجه به توانمندی علمی دانشجویان انبساط دهید. هم افزایی را با ترکیب کردن دانشجویان با انگیزه و دانشجویان کم انگیزه ایجاد کنید. سازمان خود کنترل در اعضای یک تیم باید طیفی از افراد حضور داشته باشند.اصل 38ـ استفاده از اکسیدکننده های قوی (Use strong oxidizers)الف): هوای معمولی را با هوای پر از اکسیژن (هوای غنی شده)جایگزین کنید. دیدگاه آموزشی با استاندار بالا را برای همگان ایجاد کنید تا بیشتر مشارکت و حمایت کنند. به طور مستمر مشتریان (دانش آموزان و والدین) را که از کیفیت آموزشی مدارس استقبال می کنند مورد خطاب قرار دهید. یک محیط جذاب برای آموزش ایجاد کنید. انتخاب یک تیم با اشخاص ضد ضربه داشتن کارکنان با ضریب عملکرد بالا.ب): هوای غنی شده را با اکسیژن خالص جایگزین کنید.  برای نمایش فرایند برنامه ریزی استراتژیک برای دیگران مسئولیت و نقش رهبری قائل شوید. تعهد جامع نسبت به دیدگاه و رسالت را اطمینان دهید. اجازه دهید دانشجویان بجای اساتید تدریس کنند.ج): هوا و اکسیژن را در معرض اشعه‌های یونیزه کننده قرار دهید. حضور کارکنان را در کنفرانسهای حرفه ای و انجمن ها حمایت و تشویق کنید.د): از اکسیژن یونیزه شده استفاده کنید. ھ): اکسیژن ازنی شده( یا یونیزه شده) را با ازن (اتمسفر غنی شده با عناصر ناپایدار)جایگزین کنید. بازسازی ریشه ای سازمان. توسعه مدارس خصوصی. ایجاد تسهیلات برای آموزش در منزل. اصل 39ـ محیط بی اثر (Inert environment)الف): محیط معمولی را با محیط ساکن و بی‌قدرت جایگزین کنید  ایجاد یک برنامه برای مدیریت اضطراری. ایجاد سیستم آموزشی انفعالی برای دانشجویان ناراضی. جلسات طوفان فکری را بدون قضاوت بر نظرات اداره کنید. پذیرش فرهنگ های چندگانه ب): فرایند را در خلاء به انجام برسانید.  از اشخاص ثالث بی طرف در مذاکرات دشوار استفاده کنید. "فضای آرامی" در محیط مدرسه در نظر بگیرید. طی مذاکرات ، زمان کوتاهی را برای استراحت در نظر بگیرید.
اصل 40ـ مواد مرکب (Composite material)الف): ماده همگن را با یک ماده مرکب جایگزین کنید.  ترکیب اجزای آموزش معمولی با آموزش ویژه برای تهیه یک برنامه آموزش مناسب برای یک فرد خاص. تیم های میان بخشی را برای آموزش و یادگیری توسعه دهید. کارکنان برجسته را مورد توجه قرار دهید. از روشهای مختلف ( خبرنامه، اینترانت، جلسات کارکنان و ...) برای ارتباط مؤثر استفاده کنید. ارسال یادداشت بصورت فیزیکی و گفتگوی تلفنی و ... آموزش را با ترکیبی از ارائه سخنرانی، شبیه سازی، یادگیری آن لاین و غیره همراه کنید. از چندرسانه ها ( موسیقی و فیلم و نوشته و...) برای آموزش استفاده کنید. روشها و استراتژی های آموزشی با ریسک بالا و پایین را با هم ترکیب کنید

روش ها وفنون تدریس

روش ها وفنون تدریس
الگوی کاوشگری INQUIRY METOD

الگوی کاوشگری که براساس نظر ریچارد ساچمن (Richard suchman ) بنا نهاده شده یکی دیگر از الگوهای خانواده اطلاعات پردازی است .تربیت کاوشگر به منزله « فرآیندی برای بررسی و تشریح پدیده های غیر معمول » تعریف می شود (جویس و ویل 1980) .تئوری ساچمن برآن است که دانش آموزان (دانشجویان ) با پی بردن به این امر که دانش بشری جنبه آزمایشی و غیر قطعی دارد و اینکه چون دانش آزمایشی ثابت نیست و ممکن است با دانش جدید جایگزین شود ، درک درستی از موضوع درسی خواهند داشت .جوهر و اساس الگوی کاوشگری آن است که دانش آموزان از طریق معلم ، کاوش علمی را بیاموزند .

نمونه متداول تدریس کاوشگری عبارت است از ارائه سؤال و موقعیتی که در آن مسئله وجود داشته باشد .

کاوشگری گروهی GROUP INQUIRY

الگوی کاوشگری گروهی از اندیشه های جان دیوئی ، هربرت تلن ، ویلیام هرد کیل پا تریک ، و گردون هولفیش و فلیپ اسمیت نشأت گرفته است .این الگو از فرآیندهای مبتنی بر آزادی و روش علمی تشکیل یافته است و معلم هنگام آموزش به شیوه کاوشگری گروهی مراحل زیر را دنبال می کند :

1-ایجاد انگیزه دانش آموزان را با یک مسئله مواجه می سازد .

2-به دانش آموزان به اندازه کافی فرصت می دهد تا پیرامون مسئله فکر کنند ، واکنش نشان دهند و اظهار نظر نمایند

3- فعالیتها را با فهمیدن مسئله و کاری که باید صورت گیرد ، گروهبندی افراد ، طرز کار گروهها ، در نظر گرفتن جا و مکان برای فعالیتهای گروهی ، تعیین و تدارک وسایل ، مواد و منابع و تعیین وقت سازمان دهی می کند .

4-گروهها مطالعات خود را انجام می دهند .

5-گروهها پیشرفت کار خود ، مراحل کار و نیازهای گروهی را گزارش می دهند و به گزارش ها گوش می دهند و به سایرین کمک می کنند .

6-در صورت لزوم کار گروهی در روزهای دیگر دنبال می شود .

روش ایفای نقش (نمایش)

 روش ایفای نقش را می توان برای تجسم عینی موضوعات و درسهایی که برای نمایشنامه مناسب هستند، به کار گرفت. در این روش ، فرد یا افرادی از شاگردان موضوعی را به صورت نمایشنامه اجرا می کنند.

افرادی که در روش ایفای نقش شرکت دارند عبارتند از :

1- معلم یا مسئول اجرا : برنامه ریزی ، فراهم کردن امکانات ، و مدیریت اجرایی عملیات و برنامه نمایش به عهده معلم است و اوست که در حقیقت ، کارگردان نمایش است .

2- ایفاگران نقش : ایفاگران نقش شاگردانی هستند که به طور داوطلب یا انتخابی در برنامه شرکت می کنند. این افراد الزاماً نیازی به داشتن تجربه و ذوق هنری در زمینه نمایش ندارند.

3- مشاهده کنندگان : سایر شاگردان جزء مشاهده کنندگان به حساب می آیند. این افراد در جریان یا پایان نمایش می توانند درباره عملیات نمایش اظهارنظر ، سؤال یا بحث کنند.

مراحل اجرای روش ایفای نقش

در اجرای روش ایفای نقش ، معمولاً باید مراحل زیر دنبال شود :

1- تعیین موضوع و نوشتن آن به صورت نمایشنامه

2- فراهم کردن شرایط و وسایل لازم برای اجرای نمایش

3- تعیین نقشهایی که باید ایفا شوند .

4- آماده کردن فراگیران برای ایفای نقش ، از قبیل گریم کردن و تمرین دادن

5- توضیح مختصر در مورد موضوع و هدف نمایش برای شاگردان

6- اجرای نمایشنامه

7- بحث درباره محتوا و چگونگی اجرای نمایشنامه و ارزشیابی نتایج

محاسن و محدودیتهای روش ایفای نقش

الف)محاسن

1- روش ایفای نقش شاگردان را بر می انگیزد که با شور و شوق و هیجان ، جریان نمایش را دنبال کنند .

2- فراگیرانی که مشاهده کننده هستند ، در احساس ایفاگران نقش سهیم می شوند و خود را در صحنه نمایش احساس می کنند . این ارتباط عاطفی ، در یادگیری و القای احساسات تأثیر فراوان دارد .

3- با این روش ، می توان زمینه بحث گروهی را فراهم ساخت .

4- این روش برای رفع کمرویی شاگردان خجالتی روش مفیدی است ؛ به همین دلیل ، معلم باید افراد کمرو را به شرکت در نمایش ، به ویژه ایفای نقش تشویق کند. البته باید به اینگونه افراد ، ابتدا نقشهای ساده محول شود؛ زیرا اگر نقش مشکل به آنان سپرده شود، و نتوانند بخوبی از عهده آن برآیند، ممکن است کمرویی در آنان تشدید و تقویت شود .

5- این روش برای دروسی مانند تاریخ و علوم اجتماعی روش مناسبی است .

ب) محدودیت ها

1- روش ایفای نقش برای تحقق هدفهای پیچیده آموزشی مناسب نیست ؛ زیرا پرداختن به مسائل مشکل، به تدارکات زیاد و تخصص هنری نیاز دارد؛ بنابراین، از این روش می توان برای رسیدن به هدفهای آسان و کلی استفاده کرد .

2- این روش به دلیل اینکه در ظاهر جنبه نمایشی و هنری دارد ، یک روش آموزشی جدی تلقی نمی شود.

3- روش ایفای نقش به اجرای درست ، صرف وقت کافی و تهیه تدارکات نیاز دارد و اجرای آن وقتگیر است .

تعریف تیز هوشان و با استعدادها

تعریف تیز هوشان و با استعدادها

هیچ تعریف مطلق و کاملی که مورد قبول همگان باشد و جود ندارد .

بعلاوه هر فرهنگی نیز با توجه به ارزشها، نگرشهاو سبک زندگی،تیزهوشی واستعداد را به گونه ای متفاوت تعریف می کند .

تعاریف اولیه درباره تیزهوشی،بیشتربر بهره هوشی تاکید داشت .

 تعریف مارلند از تیزهوشی

کودکان تیزهوش و با استعداد ،کسانی هستند که به تشخیص متخصصان روان شناس و روان سنج ، دارای تواناییهای برجسته اند وقادربه انجام اموردرسطحی عالی میباشند.

او عقیده دارد که این کودکان دارای توانایی های فوق العاده در یک یا چند زمینه از شش زمینه زیر هستند .

 توانایی هوش کلی

این تواناییها ، بوسیله آزمونهای میزان شده هوش و توسط متخصص سنجیده می شود .

 استعداد درسی ویژه

توسط آزمونهای پیشرفت تحصیلی اندازه گرفته می شود .

 توانایی فکری آفریننده ، ابتکاری و مولد

دارای افکاری به طرزغیرعادی ابتکاری بوده و جنبه خلاقیت دارد .

 توانایی رهبری

توانایی نفوذ در دیگران را داشته و می توانند آنان را در جهت مورد نظر خود هدایت نمایند .

 ذوق و استعداد هنری

افرادی که دارای ذوق و استعداد فوق العاده در زمینه های موزیک،شعر،نقاشی،رهبری ارکستروازاین دست هستند .

 توانایی حرکتی فوق العاده

افرادی که معمولا“ درمدرسه بعنوان قهرمان دریکی از ورزشها شناخته می شود .

 تفاوت ظریف بین تیزهوش بودن و با استعداد

افراد تیزهوش درهوش کلی برجسته اند یعنی عملکرد آنان درکلیه امورازمتوسط همسالانشان بیشتر است .

اما افراد با استعداد عملکردشان در کلیه امور ازمتوسط همگنان خود برترنیست بلکه در یک یا چند زمینه ویژه ، فوق العاده برجسته اند .

 روشها و معیارهای شناسایی تیزهوشها و با استعدادها

بطورکلی دوروش کلی برای تشخیص تیزهوشان معمول است .

1- شناسایی آنان به وسیله آزمونهای میزان شده

2- شناساسی آنان از راه مشاهده معلم

شناسایی بر اساس آزمونهای میزان شده

الف- آزمونهای انفرادی هوش – هوش کلی را می سنجند مانند آزمون وکسلر ، استنفورد- بینه و لی تر

ب- آزمونهای گروهی هوش - هوش کلی را می سنجند و به صورت گروهی اجرا می شوند مانند آزمون هوش ریون

ج- آزمون های پیشرفت تحصیلی – میزان معلومات درسی دانش آموزان وچیرگی آنها سنجیده می شود که به صورت گروهی اجرا می شود .

د – آزمونهای آفرینندگی یا خلاقیت

به صورت فردی یا گروهی اجرا می شود و با آنها نیروی ابتکار نوآوری و خلاقیت فرد سنجیده می شود مانند آزمون خلاقیت تورنس

شناسایی دانش آموزان تیزهوش و با استعداد ،با استفاده از روش مشاهده :

 1 - قضاوت آموزگار

آموزگار با مشاهده خود می تواند چگونگی درس خواندن، یادگیری و علاقه های دانش آموزان را ارزشیابی کند .

علاوه براین مشاهده آموزگار در زمینه های زیر می تواند به شناسایی تیزهوش ها و با استعدادها کمک کند .

الف – توانایی بیان احساسات و هیجانات

ب- توانایی درهنرهای تجسمی و لذت بردن از آنها

ج- مهارت در حل مسائل و مشکلات گروه

د- ابتکار و ابداع

 2 - قضاوت پدر و مادر

قضاوت والدین از فرزندان خود بعلت آگاهی نداشتن از معیارهای سنجش ، اعتبار علمی ندارد.

والدین معمولا“ از نظر عاطفی به فرزندان خود وابسته هستند و همین امر اجازه ارزشیابی عینی وخالی از احساسات را به آنان نمی دهد .

دیگر اینکه امکان مقایسه کودکان همسن وسال با فرزندشان وجود ندارد.

با این حال شاید والدین در سنین پیش از دبستان بهترین مشاهده کننده و مطلع ترین داور در مورد علاقه ها ،استعدادها،نیازهاو رفتار کودکان باشد.

 3- قضاوت همسالان

نظر دانش آموزان نسبت به همکلاسان خود می تواند مکمل آگاهیهای ما در مورد شناخت شاگردان تیز هوش و با استعداد باشد.

 4- قضاوت شخصی

با توجه به بلوغ جسمی و ذهنی در دوره راهنمایی و دبیرستان ،می توان ازبرداشت ها و قضاوت آنان نسبت به توانایی ها و محدودیتهایشان بهره برد .

 ویژگیهای دانش آموزان تیزهوش

با توجه به خلاصه تحقیقات دکتر ترمن وسایرپژوهشها در این زمینه،بشرح پاره ای از ویژگی های تیزهوشان می پردازیم :

 1 - وضعیت اقتصادی و طبقه اجتماعی

الف – میزان تحصیلات والدین دانش آموزان تیزهوش در اکثر موارد 4الی 5 سال بالاتر از حد متوسط تحصیلات در جامعه مورد مطالعه است .

ب- میزان طلاق و جدایی والدین در این نوع خانواده ها،کمتر از نوع متوسط طلاق در جامعه مورد مطالعه است .

 شرایط خانوادگی و محیط زندگی تیزهوشان

1- محیط روانی و عاطفی تیزهوشان بسیار مهمتر از محیط فیزیکی و مادی زندگی آنان است .

2- تفاهم و توافق والدین عامل عمده ای در موفقیت تیزهوشان است .

3- والدین تیزهوش به فرزندان خود علاقه شدید دارند و نسبت به آنان احساس تعهد می کنند.

4- دراکثر موارد ،به نظر می رسد که والدین تیزهوشان خود را وقف رشد و کمال فرزندان کرده اند .

5- والدین تیزهوشان تاکید بسیاری بر مسایل اخلاقی و مذهبی دارند .

6- والدین تیزهوشان به سازماندهی وبرنامه ریزی های دقیق در زندگی فرزند خود توجه دارند .

7- والدین تیزهوشان بر زندگی فرزندان خود ، کنترل معقول و منطقی اعمال می کنند .

8- در خانواده های تیز هوشان روابط حمایتی و منطقی متقابلی وجود دارد

ج - نسبت دانش آموزان تیزهوش در شهرهای بزرگ،بیشتر از شهرهای کوچک و روستاها است

 2 - مشخصات بدنی :

رشد بدنی این کودکان بطور متوسط ، بیشتر از کودکان معمولی است . آنها از نظر قد ، بلندترواز نظروزن ، سنگین ترازحد متوسط اند . کمتربیمار می شوندونیزمیزان نقص حسی، پوسیدگی دندان ، ضعف عمومی ، سوءتغذیه و... در آنان کمتر از کودکان عادی است.

5- وضعیت تحصیلی و فعالیت های خارج ازکلاس درس:

معمولا“خواندن راپیش از مدرسه رفتن یاد می گیرند و از نظر درسی دو یا سه سال جلوترازهمکلاسان خود هستند.

تمایل دارند با کودکان بزرگترازخود بازی کنندوعلاقه خودرانسبت به بازیهای کودکانه زودتر از دست می دهند.

 6- ازدواج،طلاق و هوش فرزندان

میزان ازدواج درگروه تیزهوشان با میزان آن درجمعیت عادی مساوی است ، اما طلاق دربین آنان کمترازجمعیت عادی است.

 سایرمشخصات :

علاوه بربرتری آنان در خصوصیات بالا ، این گروه درویژگیهای زیر بهترازمتوسط می باشند.

الف- غنای خزانه لغات و تبحردرکاربرد کلمات

ب- درک روابط منطقی ،توانایی درک وفهم روابط منطقی و نتیجه گیری درست از آنها

ج- داشتن تفکر انتزاعی یا مجرد

د- سرعت دریادگیری

ه- آینده نگری

و- کنجکاوی و علاقه گسترده

ز- دقت و تیزی در مشاهده

ح- حافظه قوی

ط- خلاقیت و ابتکار

 چگونگی طراحی برنامه های آموزشی برای تیزهوشان

برنامه های آموزشی باید مستقیما“ براساس نیازها، علائق،تواناییها،درجه تحصیلی و قدرت آفرینندگی آنان انجام شود .

 انواع برنامه های آموزشی

1- غنی سازی برنامه های آموزشی در مدارس عادی

اگر به دانش آموز تیزهوش اجازه طی کردن سریع کلاسها داده نشود ،برای این که برنامه در خور توانایی او باشد،می توان برنامه معمولی را غنی کرد.

 راههای غنی تر کردن برنامه های آموزشی

1- ارائه کردن مطالب اضافی و مفید درباب موضوع موردعلاقه دانش آموز

2- گروهبندی دانش آموزان در کلاس ، بنحوی که دانش آموزان تیزهوش باهم قرارگیرند.

3- بوجود آوردن امکان یادگیریهای اضافی

4- فراهم کردن امکانات وفرصت کافی برای تجربه کردن

5- استخدام یک معلم آموزش ویژه برای تیزهوشان

6- بکارگرفتن رسانه های مختلف به عنوان ابزار آموزشی

7- در نظرگرفتن معیارهای تحصیلی بالا برای تیزهوشان

گالاکر معتقد است که این برنامه ها باید به گونه ای تنظیم شوندکه شش مهارت رادرآنان تقویت کند.

دهان و کاخ غنی سازی را ترکیبی ازبرنامه های آموزشی متناسب با نیازها،علایق و تواناییها کودکان تیزهوش می داند.

انجمن ملی آموزش و پرورش آمریکا دونوع برنامه غنی سازی را پیشنهاد می کند:

الف- غنی سازی عمقی یا عمودی برنامه ها- هدف ازاین برنامه فراهم ساختن زمینه تفکر تخصصی و ویژه در امر مطمح نظر است .

ب - غنی سازی افقی یا عرضی برنامه ها – موقعیت هایی را فراهم آوریم که این کودکان بتوانند اطلاعات گوناگون و وسیعتری را کسب کنند.

2- سرعت بخشیدن به برنامه های آموزشی

این روش امکان تمام کردن برنامه مدرسه را درزمان کمتریا با سن پایین ترازمیانگین کلاس می دهد. که به شیوه های مختلفی قابل اجرااست.

الف- شروع پیش ازموقع مدرسه

ب- جهش تحصیلی

ج- پیشرفت پیوسته و مستمر

د- سایرروشها

3- مدارس یا کلاسهای ویژه

برای تیزهوشان می توانیم مدارس ویژه ای داشته باشیم که فقط دانش آموزان تیزهوش در آنها پذیرفته می شوند.

عده ای ازمتخصصان معتقدند که این جداسازی اولا“ بدلیل فشرده وسنگین بودن برنامه فشار بیش ازحد را به آنان وارد می کند، ثانیا“باعث می شود که ازسایر افراداجتماع خود فاصله بگیرند.

 محاسن و معایب برنامه های ویژه

 الف - محاسن

1- از توانائیهای ذهنی برجسته آنان اسفاده های لازم بعمل می آید.

2- اتلاف وقت این گروه از دانش آموزان کاهش یابد.

3- استعدادهای خلاق آنان امکان تجلی پیدا کند .

4- وضعیت ذهنی – عاطفی – اجتماعی تیزهوشان به گونه ای مناسب تر مورد توجه قرار گیرد

5- انگیزه های آنان برای رقابت وفعالیت مناسبتر برانگیخته شود .

6- تحقیق در مورد ویژگیهای گوناگون آنان از سوی متخصصان فراهم آید .

 ب – معایب :

1- ممکن است موجبات بروزاحساس غرور وبرتری رادرآنان بوجود آورد .

2- بالا بودن انتظارات و توقعات از آنان

3- احتمال اشتباه درتشخیص کودک تیزهوش

4- دور ماندن تیزهوشان از مسایل اجتماعی و عاطفی افراد عادی جامعه

 برخی نکات درآموزش و پرورش تیزهوشان

متنوع و متناسب بودن برنامه ها با توانایهای های ذهنی

برآموزش دروسی مانند هنرتاکید بیشتری بعمل آید.

تشویق دانش آموزان بر تشخیص روابط بین دروس مختلف

همکاری،هماهنگی و تبادل نظر معلمان تیزهوشان با یکدیگر

گردش های علمی و آشنا کردن آنان با امکانات محیط زندگی

استفاده ازفیلم ، اسلاید وسمینارهای علمی و آموزشی

تجربه ریاضی

تجربه ریاضی
کلاسی که شاد و مهیج نبوده و دانش اموزان در آن علاقه ای به کار ریاضی نداشته باشند، نمی تواند کلاس ریاضی باشد. کلاس ریاضی باید برای دانش آموزان شاد و مهیج باشد تا دانش آموزان در این محیط بتوانند ایده یابی ، ایده سازی و راه حل یابی کنند. در این مورد برای فهم عمیق دروس توسط دانش آموزان اولویت های زیر را در کلاس جدی بگیریم : 1 - دادن فرصت تفکر به دانش آموزان بعد از هر سوال یا فعالیت 2 - دادن فرصت ابراز عقیده و اظهار نظر 3 - دادن فرصت برای دست و پنجه نرم کردن دانش آموزان با مفاهیم ریاضی (فردی یا گروهی) 4 - دادن فرصت پیش مطالعه و مطالعه و پس مطالعه 5 - دادن فرصت طرح سوال (سوالهای ساده - متوسط - نکته دار) 6 - داشتن نوآوری و ابتکار و توانمندی در برقراری رابطه صمیمانه - محترمانه بادانش آموزان به نحوی که این ارتباط دوطرفه بوده و فقط در کلاس نباشد و در محیط خارج از کلاس نیز ادامه داشته باشد 7 - داشتن وبلاگ توسط دبیر و ارائه برخی مطالب جالب و موازی با مفاهیم ریاضی در این وبلاگ که دانش آموزان از آن استفاده نمایند .